گشادی دریچه قلب ، شایع‌ترین نارسایی قلبی است. این بیماری به دلایل مختلفی ازجمله نارسایی‌های مادرزادی ایجاد می‌شود که می‌توان با سبک زندگی سالم، تقریباً از عواقب آن در امان ماند. در این مقاله، درباره علائم این بیماری و تغذیه مناسب برای آن صحبت خواهیم کرد.
گشادی دریچه قلب چیست و چه علائمی دارد؟
گشادی دریچه قلب یا نارسایی دریچه میترال، نوعی بیماری دریچه قلب است که در آن دریچه بین حفره‌های چپ قلب به‌طور کامل بسته نمی‌شوند. این عملکرد ناقص، سبب می‌شود که خون به سمت عقب دریچه نشت کند. در صورت شدید شدن این نشتی، خون کافی وارد قلب نشده و درنتیجه در بدن نیز به اندازه کافی جریان نمی‌یابد.
نارسایی دریچه میترال، اغلب خفیف است؛ به‌طوری که ممکن است فرد مبتلا به آن تا چندین سال هیچ علائمی نداشته باشد. در صورت پیشرفت سریع این عارضه، شایع‌ترین نشانه‌های آن موارد زیر خواهند بود:
- شنیده شدن صدای جریان خون در قلب (سوفل قلب)
- ضربان نامنظم قلب (آریتمی)
- احساس خستگی غیرعادی
- تنگی نفس بویژه هنگام دراز کشیدن
- ضربان شدید و سریع یا تپش قلب
- ورم پا یا مچ پا
مواد غذایی مفید برای گشادی دریچه قلب
یک تغذیه سالم می‌تواند به پیشگیری از عوارض جانبی این بیماری، بخصوص بیماری‌هایی که در نتیجه آن به وجود می‌آیند، کمک کند. طبق آمار و به گفته یک دکتر قلب در تهران بسیاری از افرادی که از بیماری‌های قلبی و عروقی رنج می‌برند، تغذیه و سبک زندگی مناسبی ندارند.
انواع سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی اشباع، ماهی و مغزها ازجمله مواد غذایی مفید برای بهبود و کنترل نارسایی دریچه میترال هستند. در ادامه، خواص و نحوه کمک این مواد غذایی را بیشتر شرح می‌دهیم.
میوه‌ها و سبزیجات تازه
انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه، ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای عملکرد بهینه قلب را تأمین می‌کنند. لازم به ذکر است که در صورت ارگانیک بودن این مواد، شدت و سرعت اثرگذاری آن‌ها بیشتر می‌شود؛ چراکه استفاده از کود و انواع سموم در صنعت کشاورزی نیز خود حاوی عوارض جانبی دیگری است. هم‌چنین، سبزیجات سرخ‌شده یا بیش از حد پخته‌شده نیز خواص خود را از دست داده و نمی‌توان آن‌ها را در دسته مواد مغذی برای قلب دسته‌بندی کرد. بنابراین، بهتر است میوه و سبزی را به‌صورت خام مصرف کنید.
در میان سبزیجات سبز؛ اسفناج، کلم، چغندر، کاهو، کلم بروکلی، کدو و مارچوبه و در میان میوه‌ها نیز پرتقال، طالبی، لیموشیرین، آووکادو و انواع توت‌ها جزء مفیدترین‌ها هستند. این مواد، سرشار از مواد مغذی، مانند ویتامین‌های C، E، پتاسیم، کلسیم و فولات یا ویتامین B9، بتاکاروتن، منیزیم و فیبر هستند که به بهبود عملکرد دریچه قلب، کمک شایانی می‌کنند. هم‌چنین، سبزیجات رنگی، مانند هویج، گوجه فرنگی و فلفل قرمز نیز دارای خواص مشابهی هستند.
مواد غذایی حاوی امگا سه
امگا سه، یک اسید چرب ضروری برای سلامتی ارگان‌های مختلف بدن، بخصوص قلب است که بدن انسان خود نمی‌تواند آن را تأمین کند. برخی از انواع غذاهای دریایی، غنی‌ترین منبع امگا سه هستند که نمونه‌هایی از آن‌ها عبارتند از:
- ماهی سالمون
- ماهی تن
- ماهی خال مخالی یا آتلانتیک
- قزل آلا
- شاه ماهی
- ماهی ساردین
- میگو
- خاویار
- جلبک دریایی
در این میان، ماهی‌های وحشی در برابر ماهی‌های پرورشی، امگا سه بسیار بیشتری دارند. این منابع دریایی، علاوه بر امگا سه، حاوی مواد مغذی دیگری مانند انواع پروتئین منیزیم، کلیسم، پتاسیم و غیره نیز هستند که به کنترل گشادی دریچه قلب کمک می‌کنند.
انواع دانه‌ها و مغز
مغزها و دانه‌ها نیز حاوی مواد مغذی متعددی از جمله امگا سه، انواع پروتئین و چربی‌های لازم برای بدن هستند. در این میان، نقش بادام و گردو پر رنگ‌تر است. در طب سنتی ایران، توصیه می‌شود، بجای مصرف موادی مانند نان، کره، پنیر و دیگر مواد غذایی معمول در صبحانه از شیر بادام استفاده شود. برای این منظور باید هفت عدد بادام را به ازای هر نفر به مدت چند ساعت (مثلاً از شب قبل) خیس کرده و صبح با آب یا یک شیرین‌کننده طبیعی مانند عسل طبیعی یا خرما مخلوط و مصرف کرد.
انواع دانه‌ها مانند دانه کتان، چیا و شاه دانه نیز سرشار از موادی مانند امگا سه، پروتئین، منیزیم، آهن، روی، فیبر و منگنز هستند. این مواد را معمولاً با آب مخلوط کرده و می‌توان با یک شیرین‌کننده طبیعی مانند عسل مرغوب، شیرین و به‌صورت روزانه مصرف کرد.
حبوبات
انواع حبوبات؛ مانند لوبیا چیتی، لوبیا چشم بلبلی، لوبیا سیاه، سویا و عدس، سرشار از فیبر، ویتامین B و دیگر مواد معدنی بوده و برای بیماری گشادی دریچه قلب، مفید هستند. نکته مهم این است که بهتر است این مواد به‌صورت سبزیجات مصرف شوند؛ چراکه با پختن آن‌ها بسیاری از خواص آن‌ها از بین می‌رود. بهتر است آن‌ها را به‌صورت جوانه زده مصرف کنید.
جو دوسر
می‌توان گفت که جو دوسر در میان غلات، مفیدترین و کم ضررترین برای بدن است. انواع جو دوسر پرک‌شده را می‌توان به‌صورت گرانولا و همراه با میوه‌های خشک یا در ترکیب با شیر یا انواع اسموتی مصرف کنید. هم‌چنین، نان مصرفی روزانه نیز بهتر است از جو دوسر تهیه‌شده باشد.
مواد غذایی مضر برای دریچه قلب
هرچه رژیم غذایی، چربی اشباع و ترانس، شکر، نمک و غلات تصفیه‌شده بیشتری داشته باشد، پیشرفت بیماری گشادی دریچه قلب و مواجهه با عوارض بعدی آن نیز محتمل‌تر است. در ادامه، دلایل مضر بودن این مواد را بیشتر بررسی می‌کنیم.
گوشت فرآوری‌شده
گوشت قرمز، یکی از منابع اصلی چربی اشباع‌شده است. با این حال، مصرف متعادل این ماده غذایی و در صورتی‌که گاو با علوفه طبیعی تغذیه کرده باشد، نه تنها خطر چندانی برای قلب ندارد؛ بلکه متضمن برخی فواید نیز هست. با این حال، مصرف بی‌رویه چربی‌های اشباع‌شده، بخصوص هنگامی که با کربوهیدرات‌ها همراه هستند، سبب افزایش فشار خون و اضافه وزن شده که هر دو برای سلامتی قلب مضر هستند. غذاهای فست فود، سوسیس و کالباس، انواع شیرینی و روغن سرخ‌کردنی، بالاترین میزان چربی اشباع‌شده را در خود دارند.
شکر و نمک
شکر و نمک هر دو از عوامل اصلی افزایش فشار خون هستند. فشار خون نیز تأثیری بشدت منفی بر بیماری گشادی دریچه قلب دارد. از طرف دیگر، شکر نیز مانند چربی‌های اشباع، باعث اضافه وزن می‌شود. هم‌چنین، شکر و نمک، هر دو کلسترول خون را افزایش می‌دهند.
آرد سفید
آرد مصرفی در بیشتر نان‌ها و شیرینی جات از گندمی بدست می‌آید که سبوس و مواد مغذی آن از آن جدا‌شده و فقط گلوتن و دیگر مواد مضر مانند نشاسته و کربوهیدرات آن باقی مانده‌اند. همه این مواد، برای قلب و بخصوص بیماری گشادی دریچه قلب مضر هستند.
سخن آخر
گشادی دریچه قلب یک بیماری عمدتاً خفیف قلبی است که با تغذیه و سبک زندگی سالم می‌توان به خوبی آن را کنترل کرد. از علائم شایع آن خستگی و تنگی نفس هستند. مصرف روزانه سبزیجات و میوه‌های تازه، امگا سه و غلات کامل و پرهیز از مواد غذایی پرچرب، شکر، نمک و آرد سفید ازجمله راه کارهای کنترل این بیماری هستند.
