معرفی ۸ تا از معروف‌ترین مساجد استانبول

استانبول در دوران عثمانی، پایتخت حاکمان عثمانی بود و ازآن‌جا که این حکومت ترک مذهب اصلی‌شان اسلام بود، بسیاری از عناصر اسلامی در استانبول آن زمان، یعنی قسطنطنیه، ساخته شدند. همین امر بود که موجب شد مساجد زیادی در طی چند دهه در استانبول ساخته شوند، مساجدی که بسیاری‌شان باقی مانده‌اند و در حال حاضر جزو دیدنی‌های استانبول به حساب می‌آیند، مساجدی با معماری‌هایی خاص و زیبا، چه معماری بیرونی و چه معماری درونی. در میان این مساجد، در این نوشتار به ۸ تا از مهم‌ترین و مشهورترین و بهترین و زیباترین‌شان خواهم پرداخت. سعی‌ام بر آن خواهد بود که این نوشتار را به‌مثابه‌ی راهنمایی برای دیدن مساجد استانبول برای کسانی که قصد سفر توریستی به این شهر را دارند بنویسم.

معروف‌ترین مساجد استانبول

۸- مسجد اورتاکوی استانبول

این مسجد یکی از معروف‌ترین مساجد استانبول است و همچون بسیاری از مساجد استانبول یادگاری ست از دوران سلطنت عثمانی. این مسجد در کنار تنگه‌ی بسفر، یکی از بهترین مناطق استانبول، و مرز قسمت آسیایی این شهر با قسمت اروپایی آن، واقع شده و همچنین معماری‌ای فوق‌العاده دارد. گفته می‌شود این مسجد مربوط است به نیمه‌های قرن نوزدهم، میان سال‌های ۱۸۵۴ و ۱۸۵۶، و گویا به دستور یکی از شاه‌های عثمانی، یعنی سلطان عبدالمجید اول ساخته شده. امروزه در برخی منابع از این مسجد با عنوان «مسجد سلطان عبدالمجید» نام می‌برند.

موقعیت قرارگیری این مسجد، با چشم‌اندازی فوق‌العاده، و همچنین نمای زیبای آن، چه از قسمت بیرونی و چه از قسمت درونی و نیز قدمت بیش از ۱۵۰ ساله‌ی این مسجد از جمله مواری اند که موجب شده‌اند مسجد اورتاکوی به عنوان یکی از جاذبه‌های دیدنی استانبول شناخته شود. در سفرتان به استانبول بد نیست به دیدن این مسجد هم بروید.

۷- مسجد ایوب سلطان استانبول

نخستین مسجدی که پس از فتح استانبول توسط حکومت عثمانی و خصوصاً سلطان محمد فاتح ساخته شده، همین مسجد ایوب سلطان است. این مسجد ابتدا در سال ۱۴۵۳، صرفاً ۵ سال پس از فتح استانبول توسط عثمانی‌ها، ساخته شد؛ اما بعدها در قرن هجدهم، این مسجد تا حد بسیاری ویران شد و در اواخر قرن هجدهم، دقیقاً در سال ۱۷۹۸، بود که سلطان سلیم سوم دستور بازسازی مسجد را داد. مسجدی که در حال حاضر با نام مسجد ایوب سلطان استانبول در منطقه‌ی ایوب استانبول وجود دارد در واقع همین مسجدی است که با دستور سلطان سلیم سوم در سال ۱۸۰۰ کار ساخت‌اش به اتمام رسیده است.

اما علت نامگذاری این مسجد، وجود مقبره‌ی ایوب الانصاری در این مسجد است. گفته می‌شود ایوب الانصاری در سال ۶۷۰ هجری، در محاصره‌ی قسطنطنیه توسط سپاهیان اسلام، در زمانی نزدیک به زمان رحلت پیامبر، درگذشته است و یکی از راویان حدیث هم بوده است. گفته می‌شود پیامبر یک شب در منزل او اقامت داشته است.

۶- مسجد بایزید استانبول

مسجد بایزید استانبول هم مربوط است به دوران عثمانی. این مسجد در اوایل قرن شانزدهم ساخته شده و همواره از مهم‌ترین مسجدهای استانبول بوده است. این مسجد به دستور بایزید دوم ساخته شده و همچون مسجد ایوب سلطان، یکی از نخستین مساجدی است که در دوران عثمانی ساخته شده. مسجد بایزید بارها مورد بازسازی قرار گرفته، مثلاً یک بار در سال ۱۵۰۹ گنبد این مسجد مورد بازسازی قرار گرفته، یک بار در سال ۱۵۷۳ تعمیرات زیادی روی این مسجد انجام گرفته، یک بار در سال ۱۶۸۳ مناره‌ها بازسازی شده‌اند. ضمناً یک کتیبه در بالای ورودی حیاط مسجد وجود دارد که نشان می‌دهد در سال ۱۷۶۷ هم این مسجد مورد بازسازی واقع شده است.

مسجد در حال حاضر ۴۰ متر مربع مساحت دارد و گنبد اصلی آن هم از ۱۷ متر ارتفاع برخوردار است. گفته می‌شود مسجد بایزید در ابتدا از سنگ‌های مرمر و ویرانه‌های بیزانس قدیم ساخته شده است.

۵- مسجد رستم پاشا استانبول

مسجد رستم پاشا هم از مساجد استانبول در دوران عثمانی است و در محله‌ی Tahtakale در نزدیکی محله‌ی فاتح واقع شده. مسجد رستم پاشا توسط یکی از معمارهای مشهور عثمانی یعنی معمار سینان [Mimar Sinan] در حدود سال‌های ۱۵۶۱ و ۱۵۶۳ ساخته شده است. بر روی دیوارهای این مسجد، نقش و نقوش بسیاری وجود دارند و یکی از علت‌های شهرت این مسجد همین نقش و نقوش روی دیوارها و کاشی‌ها هستند. ضمناً این مسجد در نزدیکی بازار ادویه واقع شده. بد نیست در سفرتان به استانبول هم سری به بازار ادویه بزنید و هم سری به مسجد قدیمی رستم پاشا.

۴- مسجد فاتح استانبول

مسجد فاتح استانبول یکی دیگر از قدیمی‌ترین مساجد استانبول است که در میانه‌ی قرن پانزدهم ساخته شده [مابین ۱۴۶۳ و ۱۴۷۰]. گفته می‌شود این مسجد بر روی کلیسای حواریون ساخته شده، یعنی پس از تخریب این کلیسا در آن دوران بوده که به دستور سلطان فاتح بر روی آن کلیسا ساخته شده. نکته‌ی دیگری که در ارتباط با این مسجد وجود دارد این است که در معماری این مسجد، برخلاف بسیاری از مساجد و بناهای چند قرنی که عثمانی‌ها بر آن منطقه سلطنت داشتند، از عناصر معماری بیزانسی استفاده نشده و تماماً سعی بر آن بوده که از معماری ترکی و البته معماری اسلامی استفاده شود.

مسجد اصلی ساخته‌شده در سال ۱۴۷۰، حدود ۴۰ سال بعد، در اثر زلزله، بسیار آسیب دید و البته پس از آن مورد بازسازی قرار گرفت. چند بار دیگر در سال‌های ۱۵۵۷ و ۱۷۵۴ باز هم بر اثر زلزله آسیب‌هایی به این مسجد وارد آمدند و هر بار هم مورد بازسازی واقع شدند. این مسجدی که در حال حاضر در منطقه‌ی فاتح استانبول وجود دارد مسجدی است که به دستور سلطان مصطفی سوم در سال ۱۷۷۱ و توسط معمار مهمت طاهر ساخته شده است.

۳- مسجد سلیمانیه استانبول

معمار سینان، معمار مشهور دوران عثمانی، یک مسجد دیگر هم افزون بر مسجد رستم پاشا ساخته و آن مسجد سلیمانیه استانبول است. این مسجد هم از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین مساجد استانبول است. یک کتیبه در این مسجد وجود دارد که نشان می‌دهد مسجد در سال ۱۵۵۰ کار ساخت‌اش آغاز شده و در سال ۱۵۵۷ افتتاح شده است. مسجد سلیمانیه استانبول به سفارش سلطان سلیمان ساخته شده. بسیاری معماری این مسجد را یکی از شاهکارهای معمار سینان می‌دانند و به نوعی ترکیبی است از معماری اسلامی و معماری رومی قدیمی. به مسجد سلیمانیه که نگاه می‌کنید می‌بینید که شباهت‌هایی هم به مسجد ایاصوفیه دارد.

مسجد سلیمانیه در بلندترین تپه‌ی استانبول ساخته شده و شکوه یکی از ثروتمندترین سلاطین عثمانی، یعنی سلطان سلیمان، را به نمایش می‌گذارد. گنبد این مسجد ۵۳ متری است و درون حیاط آن هم نقش و زرق و برق بسیار و همچنین باغچه‌های باشکوهی وجود داند. این مسجد از بزرگ‌ترین مساجد خاورمیانه است و از امکانات بسیاری برخوردار است. گفتنی است که در حال حاضر مسجد سلیمانیه استانبول یکی از دیدنی‌های این شهر است.

۲- مسجد آبی [مسجد سلطان احمد] استانبول

مسجدی دیگر مربوط به قرن هفدهم در استانبول وجود دارد که از شکوه و زیبایی‌ای بسیار برخوردار است و از لحاظ بزرگی و اعتبار نزدیک است به مسجد اول فهرست ما، یعنی مسجد ایاصوفیه. این مسجد به دستور سلطان احمد اول ساخته شده و به همین دلیل گاه از آن با عنوان مسجد سلطان احمد یاد می‌شود [گفتنی است که مقبره‌ی خود همین سلطان هم در همین مسجد واقع است]. رنگ آبی این مسجد موجب شده که عمدتاً از آن با عنوان مسجد آبی یا مسجد کبود یاد شود. گفته می‌شود در آن سال‌هایی که این مسجد در حال ساخت بود، گویا سلطان احمد در نظر داشت که مسجدی باشکوه‌تر از مسجد قدیمی و معتبر استانبول، که البته معماری‌اش مربوط است به دوران مسیحی، بسازد اما بعدها وقتی دید که مسجد ساخته‌شده آن بزرگی و شکوه مسجد ایاصوفیه را ندارد عصبی شد و برافروخت.

معمار این مسجد، یکی دیگر از بزرگ‌ترین معمارهای عثمانی است و اعتبار و شهرت او نزدیک است به معمار سینان. مهمت‌آقا صدفکار معمار این مسجد است و پس از ساخت این مسجد نقدهایی از اطرافیان دریافت کرده است. دو مورد از این انتقادها مشهورتر اند: نخست آن که مسجد  آبی چرا باید از ۶ مناره برخوردار باشد و به رقیب مسجدالحرام که از ۶ مناره برخوردار است تبدیل شود و دوم آن که چرا این همه پول صرف ساخت این مسجد شده، در حالی که درآمد حکومت خیلی زیاد نیست؟

البته انتقاد اول پس از آن که سلطان احمد دستور به ساخت یک مناره‌ی دیگر در مسجد الحرام داد به پایان رسید.

نکته‌ی دیگری که بد نیست در باب این مسجد گفته شود این است که این مسجد در زمان ساخت صرفاً یک مسجد نبوده بل یک مجموعه‌ی بزرگ بوده شامل مدرسه [منظور مدرسه‌ی علمی مسلمانان است]، پاویون سلطان [Sultan’s Pavilion]، حمام ترکی و … . البته اکثر بناهای درون این مجموعه تا به امروز باقی نمانده‌اند، اما در حال حاضر جز مسجد امکان دیدن از موزه‌ی بزرگ آن امکان‌پذیر است. درون مسجد، یک گنبد بزرگ و باشکوه و مرتفع ۴۳ متری وجود دارد که قطر آن ۲۳٫۵ متر است. این مسجد از بیش از ۲۲ هزار قطعه کاشی از جمله کاشی‌های Iznik برخوردار است و همچنین در آن می‌توان بیش از ۲۶۰ پنجره دید.

این مسجد در حال حاضر در میان بخش عمده‌ای از میان مسلمانان ترکیه و استانبول از اعتباری بالا برخوردار است و روزانه عبادت‌کنندگان زیادی به همراه گردشگران وارد این مسجد می‌شوند.

۱- مسجد ایاصوفیه استانبول

گمان می‌کنم کسی نمی‌تواند انکار کند که مسجد ایاصوفیه معروف‌ترین مسجد استانبول است و نمی‌توان نامی از بهترین یا معروف‌ترین مساجد استانبول برد و نام این مسجد را در صدر موارد نیاورد. مسجد ایاصوفیه بیش از ۱۴ قرن قدمت دارد و در حال حاضر در میان مساجد بزرگ استانبول، قدیمی‌ترین‌شان است [همانطور که دیدید، از مساجد فوق، قدیمی‌ترین‌شان مربوط به قرن پانزدهم است، یعنی حول و حوش ۶۰۰ سال قدمت دارد].

چنانکه مورخان می‌گویند، این مسجد در قرن ششم میلادی، در زمان امپراتوری روم، و به حکم ژوستینین اول، ساخته شده است. جالب آن که این مسجد در ابتدا مسجد نبوده بلکه یک کلیسا، آن هم از نوع کلیسای جامع، بوده و پس از دستور سلطان محمد دوم عثمانی بوده که این کلیسا به مسجد تبدیل شده است. نکته‌ی مثبتی که در ارتباط با این بنا وجود دارد این است که برخلاف سایر کلیساها، این کلیسا ویران نشده و روی آن مسجد ساخته شده باشد بلکه خود کلیسا با تغییراتی به مسجد تبدیل شده است. در حال حاضر درون این مسجد، بقایای نقش و نگارهای مربوط به دوران کلیسایی این مسجد وجود دارند، نقش و نگارهایی که پس از بازسازی کلیسا و تغییر آن به مسجد روی آن‌ها رنگ و سیمان کشیده شده بود.

نکته‌ی قابل توجهی که در ارتباط با مسجد ایاصوفیه وجود دارد گنبد این مسجد است. این گنبد ارتفاعی بیشتر از گنبد مسجد سلطان احمد دارد، خیلی هم بیشتر. گنبد مسجد ایاصوفیه ۵۵٫۶ متر ارتفاع دارد و حول و حول ۱۳ متر مرتفع‌تر از گنبد مسجد سلطان احمد است.

این مسجد با شکوه از ۴ مناره برخوردار است، مناره‌هایی که تقریباً هم ارتفاع گنبد هستند. از میان این ۴ مناره، ۳ مناره با سنگ مرمر ساخته شده‌اند و یک مناره با آجر. از فاصله که به مناره‌ها دقت شود می‌توان به تفاوت یکی از مناره‌ها پی برد.

پیش‌تر در مقاله‌ای نسبتاً کامل به مسجد ایاصوفیه و خصوصاً حکاکی‌های دیواری مربوط به دوران کلیسایی این مسجد پرداخته شده، برای مطالعه‌ی این مطلب می‌توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید:

مسجد ایاصوفیه

در حال حاضر، چند دهه است که از مسجد ایاصوفیه نه به عنوان یک مسجد بلکه به عنوان یک موزه استفاده می‌شود. واقعاً می‌توان گفت که نمی‌توان به استانبول سفر کرد و به دیدن مسجد مشهور ایاصوفیه به عنوان معروف‌ترین مسجد استانبول نرفت.

سخن آخر

در این نوشتار به همراه یکدیگر مروری کلی به ۸ تا از معروف‌ترین مساجد استانبول داشتیم و دیدیم که از این ۸ مورد، هر ۸ مورد مربوط به دوران عثمانی هستند. تمامی این مساجد، در خارج از استانبول هم شهرتی بسیار دارند و در حال حاضر هم از جاذبه‌های دیدنی استانبول به شمار می‌روند.

اگر تا کنون به استانبول سفر کرده‌اید و یا در این شهر زندگی می‌کنید و تجربه‌ی بازدید از این مساجد را دارید، لطف کنید تجربیات‌تان را از طریق قسمت نظرات با ما و کاربران در میان بگذارید. کسانی هم که تاکنون به استانبول سفر نکرده‌اند می‌توانند از پکیج کامل تورهای استانبول مرکز ساحل شنی استفاده کنند و با سفری چند روزه به استانبول از دیدنی‌های استانبول و مساجد آن دیدن کنند.

برای کسب اطلاعات لازم در ارتباط با تورهای استانبول می‌توانید روی لینک کلیک کنید. ضمناً شماره‌تلفن ۰۲۱۵۷۹۳۸ در اختیار شماست تا با تماس با آن بتوانید با کارشناسان مرکز ساحل شنی ارتباط برقرار کنید و پرسش‌های‌تان را بپرسید.

منابع: istanbeautiful | holidayme